Ҫурла уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Муркаш районӗнче ирхи 2 сехетре икӗ ҫӑмӑл машина ҫапӑннӑ. Вӗсенчен пӗрин водителӗ тата унӑн хӗрӗ вилнӗ.
«Мускав-Ӗпхӳ» трассӑпа пыракан Мускав ҫынни «Volvo S60» автомашинӑпа Чулхула енне кайнӑ. Вӑл хӑй умӗнче пыракан «LADA GRANTA» автомобиль ҫине пырса кӗнӗ. Иккӗшӗ те ҫул айккине тухса кайнӑ. Хамӑр ҫӗршывра туса кӑларнӑ машинӑра Курган облаҫӗнчи ҫынсем пулнӑ. 47 ҫулти водитель тата унӑн хыҫалти ларкӑч ҫинчи ларса пынӑ 23 ҫулти хӗрӗ вырӑнтах вилнӗ. Арҫыннӑн мӑшӑрӗпе вӗсен 10 ҫулти ывӑлӗ аманнӑ. Вӗсене пульницӑна ӑсатнӑ.
Ют ҫӗршывра туса кӑларнӑ машинӑн водителӗ ӳсӗр пулнӑ.
Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев ӗнер Муркаш районӗнче пулнӑ, унта Мӑн Сӗнтӗр ялӗнчи вулавӑша кӗрсе тухнӑ. Вулавӑшпа паллашнӑ май Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан ҫӳлӗксем ҫинче чӑвашла кӗнекесем ытларах пулмалли пирки палӑртнӑ.
Ял вулавӑшӗ нумаях пулмасть «Культура» наци проектне пула улшӑннӑ. Ӑна ҫӗнетме 5 млн тенкӗ тӑкакланӑ. Вӑл укҫа культура учрежденине юсама, кӗнеке фондне ӳстерме, ҫӗнӗ оборудовани туянма кайнӑ.
Вулавӑш ялта вырнаҫнӑ пулин те ӑна тӗнче тетелӗпе пысӑк хӑвӑртлӑхпа ҫыхӑнтарнӑ, кунта ӑс-хакӑл вӑййи валли ача-пӑча пӳлӗмӗ те пур.
Палӑртса хӑварар, шӑп Мӑн Сӗнтӗрте чӑваш этнопаркӗ вырнаҫнӑ, нумаях пулмасть унта кӳршӗ тӑрӑхри министр килсе кайнӑччӗ.
Элӗк районӗнче типӗ курӑк ҫунтарни чутах инкекпе вӗҫленмен. Ҫулӑма 1 гектар ҫинчи улӑма тӗп тунӑ. Кун пирки Инкеклӗ лару-тӑру министерстви пӗлтерет.
Ҫурла уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Тури Татмӑш ялӗ ҫывӑхӗнче типӗ курӑка чӗртсе янӑ. Анчах асӑрханулӑх техникине пӑхӑнманран ҫулӑм сарӑлнӑ, улӑма тӗп тунӑ.
Ҫав кунах Куславккара, Ҫӗнӗ Шупашкарта, Муркаш, Улатӑр, Шупашкар районӗсенче ҫӳп-ҫап ҫуннӑ. Сӑмах май, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа республикӑра 1040 пушар тухнӑ. Инкексенче 32 ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ, 47 ҫын суранланнӑ. 49 ҫынна ҫӑлнӑ.
Кӑҫал Чӑваш Енре «Земство вӗрентекенӗ» программӑпа килӗшӳллӗн 4 педагог 1 миллион тенке тивӗҫӗ. Ҫак программа пулӑшнипе Муркаш районӗнче тата Ҫӗмӗрлере ваканси ыйтӑвӗ татӑлнӑ.
Муркаш районӗнче акӑлчан чӗлхине вӗрентекен икӗ педагог ҫитмен, Ҫӗмӗрлере вара – физика тата акӑлчан чӗлхи учителӗсем. Конкурс ҫӗнтерӳҫисене палӑртнӑ ӗнтӗ, килӗшӳсем тӑвасси ҫеҫ юлнӑ.
Палӑртмалла: «Земство вӗрентекенӗ» федераци программи ҫӗршывра кӑҫал пурнӑҫланма тытӑннӑ. 50 пин ҫын таран пурӑнакан ял-салана ӗҫлеме каякан вӗрентекенсене 1 миллион тенкӗ параҫҫӗ.
Пӑлхар-чӑвашсен этнокеремне Чӗмпӗр ҫӗрӗнчен тата Тутарстанран чӑвашсен (вӑл шутра Тӗне кӗмен чӑн чӑвашсем) пысӑк ушкӑнӗ килсе кайнӑ хыҫҫӑн Чӗмпӗр облаҫӗнчи искусствӑпа культура политикин министрӗ Евгения Сидорова уйрӑм «визитпа» килсе курнӑ. Кун пирки
Юрий Туринке пӗлтернӗ. Вӑл хыпарланӑ тӑрӑх, Юрий Туринке экскурси ирттернӗ, Евгения Евгеньевнӑна чӑвашсен авалхи йӑла-йӗркиипе паллаштарса, чӑвашсен истори, тӗн вӗрентӗвӗ, тӗнче ӑс-хакӑлӗ, философийӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. «Раҫҫей Федерацийӗнче регионти министр тӗрлӗ «халӑх культури» ҫине тимлӗн пӑхни питӗ кӑмӑллӑ», — тесе хыпарланӑ Юрий Туринке Фейсбукра.
Пирӗн республикӑна хӑнана килнӗ Елена чӑваш арҫыннисене тек ӗненмессине халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче пӗлтернӗ. Мӗншӗн шанманнине те уҫӑмлатнӑ.
«Чӑваш Енри Муркаш районӗнчи Кӑпас ялне кӗрсен ял тӑрӑх утса тухас терӗм. Ҫул клуб патне илсе ҫитерчӗ. Эпӗ ун умӗнче уткалатӑп, территорине кӗме хӑратӑп. Кӑштах кӑтрарах ҫӳҫлӗ, ҫырӑ, яштака, илемлӗ сасӑллӑ арҫынна куртӑм. Ӑна сывлӑх суннӑ хыҫҫӑн клуб пирки ыйтса пӗлтӗм. Ҫурт кивӗ. 1945 ҫулсенчи пек. Арҫын клуб ҫинчен каласа кӑтартрӗ, вӑхӑтлӑха вӑл ӗҫлеменнине пӗлтерчӗ. Хӑй вара клуб территорине пӑрӑнчӗ. Мӗншӗн унта кӗни пирки ыйтрӑм. Клуб хыҫӗнчи пӳртре пурӑнатӑп, унтан киле ҫитме ҫывӑх тесе пӗлтерчӗ. Эпӗ ӗнентӗм. Клуба кӗме май килмерӗ пулин те ӑна урам енчен хӑть ӳкерес терӗм. Анчах клубра сасӑ илтӗнсе кайрӗ. Арҫын кайнӑ сукмакпа утрӑм. Пӑхатӑп та – ҫуртра пӗр 6–7 ҫын, ял ҫыннисем, эрех ӗҫсе яраҫҫӗ. Вӑт сана, киле каякан чӑваш. Нимле ҫурт та ҫук унта. Ну, чӑвашсем, чее тата!», – пӗтӗмлетнӗ хӑна.
Чӑваш Ен Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, социаллӑ пӗлтерӗшлӗ объектсене пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ интернетпа ҫыхӑнтарасси пирӗн республикӑра малалла пырать. «Ростелеком» предприяти специалисчӗсем ҫак енӗпе халӗ виҫӗ районта ҫине тӑраҫҫӗ.
Ҫывӑх вӑхӑтра пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ интернет Шупашкар районӗнчи Толик Хураски тата Мӑнал, Элӗк районӗнчи Вутлан, Муркаш районӗнчи Тойкилтӗ ялӗсенче ӗҫлесе кайӗ. Асӑннӑ ялсенчи шкулсем ун чухне тӗнче тетелне ҫӑмӑллӑнах тухайӗҫ. Ҫавӑн пекех Шупашкар районӗнчи Мӑналти фельдшерпа акушер пунктне тӗнче тетелӗпе ҫыхӑнтарӗҫ.
Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсенче уй-хир пушаннӑ май кӗрхисем валли ҫӗр хатӗрлессипе ҫине тӑраҫҫӗ. Хальлӗхе 45,4 пин гектар сухаланӑ.
Сӑмах май, республикӑри 11 районта вырмана тухнӑ. Паянхи кун тӗлне илсен пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 4,7 пин тонна ҫапса тӗшӗленӗ, тухӑҫ кашни гектартан вӑтамран 36,1 центнер тухать. Чӑваш Ен Ял хуҫалӑх министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗр гектартан 26,2 центнера ларнӑ.
Елчӗк районӗнче ҫӗр улми кӑларма тытӑннӑ, Куславккапа Хӗрлӗ Чутай районӗсенче пахча ҫимӗҫ пухса кӗртессипе ӗҫлеҫҫӗ.
Хуҫалӑхсем выльӑх апачӗ хатӗрлессипе те ҫине тӑраҫҫӗ. Пӗр ҫул тата нумай ҫул ӳсекен курӑкран утӑ, сенажпа силос хатӗрлеҫҫӗ. Муркаш районӗнче витаминлӑ утӑ ҫӑнӑхӗ 170 тонна янтӑланӑ.
Чӑваш литературинче тарӑн йӗр хӑварнӑ ҫынсене чи аван пӗлекенни Петӗр Ялкир пулнӑ тесен йӑнӑшмӑпӑр пулӗ. «Литературный мир Чувашии» кӗнекене хатӗрленӗ май вӑл нумай-нумай манӑҫнӑ сӑвӑҫсемпе ҫыравҫӑсен биографийӗсене шыраса тупнӑ. Паллах, пурне те мар (вӗсем пирки тепрехинче каласа парӑпӑр), анчах пӗчӗк йӗр хӑваракансене те ҫак кӗнекене кӗртме пултарнӑ. Вӑл шутра — Эхмин сӑвӑҫа та.
«Ҫӗнтерӳ ялавӗн» 1988 ҫулхи юпан 22-мӗшӗнчи номерӗнче Эхмин сӑвӑҫӑн ҫакнашкал биографийӗ пичетленнӗ (ӑна П. Ялкир хатӗрленӗ):
Никанур Спиридонович Эхмин 1908 ҫулта Муркаш районӗнчи Ҫармӑҫкасси ялӗнче чухӑн хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. (Хӑш числора паллӑ мар. Апла пулсан вӑл ҫак ҫул 80 ҫул тултарать). Комсомолец ялта та, рабфакра та общество ӗҫне хастар хутшӑннӑ.
Шупашкарти рабфакра вӗренекенсенчен Никанур Эхмин чи хастаррисенчен пӗри пулнӑ. Вӑл 1926–1928 ҫулсенче литература кружокӗн членӗсем хушшинче сӑвӑсем ҫырас пултарулӑхӗпе палӑрнӑ. Унӑн хайлавӗсем «Ҫамрӑк хресченпе» «Канаш» хаҫатсенче тата «Сунтал» журналта час-часах курӑннӑ.
Ҫанталӑк шӑрӑх тӑнӑ чух ватти-яшши шыва кӗме васкать. Анчах, шел те, инкексем те пулаҫҫӗ. Паян Правительство ҫуртӗнче шыври хӑрушсӑрлӑх ыйтӑвне сӳтсе явма ятарласа ларӑва пуҫтарӑннӑ.
Утӑ уйӑхӗн 20-мӗшӗ тӗлне 19 ҫын путса вилнӗ. Вӗсен йышӗнче — икӗ ача.
ГКЧС ертӳҫи Вениамин Петров шыва путакансен шучӗ пӗлтӗрхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 25 процент ӳснине пӗлтернӗ. Муркаш районӗнче 9 ҫын шыва путса вилнӗ, Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче — 4, Канаш районӗнче — 3, Вӑрмар районӗнче — 2.
Инкексем ишме ирӗк паман вырӑнсенче пулса иртнӗ. Тепӗр тесен ялсенче: «Шыва кӗме юрамасть», — тесе асӑрхаттарнипех ҫырлахаҫҫӗ. Пӗве-кӳлле ятарласа хатӗрлеме васкамаҫҫӗ. Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев ҫавна ырламан.
+1.3 °C